Ayak

Ayaklarınız hakkında genel bilgi vereceğimiz bu yazımızda sizlere ayak nedir, ayak kemikleri nelerdir ve ayaklarınızın işlevini aktaracağız. Vücudumuzun yükünü taşıyan ayaklarımız hakkında vereceğimiz bilgiler  vererek ayaklarımızın önemine değinmeye çalışacağız. İyi okumalar dileriz.

Ayak Nedir ? 

Pek çoğumuz kıymetini bilmez ancak ayaklarımız oldukça önemli bir uzuvdur. Eskiler Ayak bakımının önemini bilirlerdi. Örneğin soğuk ayaktan alınır derlerdi, evet ayak oldukça önemli bir organ ve dikkatli bakmak gerekmektedir. Ayak bakımı yapalım tamam da bunun için ayak nasıl bir organ bunu öğrenmek gerekir ki doğru ayak bakımı yapalım.  Ayak canlılarda bacağın yere basan en alt bölümüne verilen isimdir. Bacak kısmına aşık kemiğiyle bağlı olan ayaklar, en birincil olarak canlıların üzerinde dengede durmasını sağlayan uzuvdur. Ayaklarımızın yere bakan bölümüne ayak tabanı, üstüne ayak sırtı, arkadaki kabarık çıkıntıya ise topuk adı verilir. Ayak iskeleti üç bölümden oluşur:

1. İki sıra biçiminde dizili yedi kemikten yapılan ayakbileği.
2. İkincisi tarak kemiği adında beş uzun kemikten yapılan ayak tarağı. 
3. Üçüncüsü parmak kemikleri. Bu yapı öteki omurgalılarda da bulunmakla birlikte, az çok değişimler gösterir.

İnsan ayağında 26 kemik, 33 eklem, 107 bağ ve 19 kas vardır. Enteresan bir bilgi daha insan vücudundaki kemiklerin 1/4' ü ayaklardadır. Ayak kemikleri etkisiz kalırsa vücudun geri kalanı da etkisiz kalır. Ayaklar canlıların bütün ağırlığını taşıdığından en fazla zorlanan uzuvdur. Bir diğer bilgi ise ayak kemiklerimizin en büyüğü topuk kemiğidir. Gene ayak parmak kemiklerimiz ise de en küçük kemiklerdir.

Ayak Anatomisi

Her ayak; destek, denge ve hareketlilik sağlamak için birlikte çalışan 28 kemikten, 30 eklemden ve 100'den fazla kastan, tendon ve bağdan oluşur. 

Ayak Kemikleri

Vücudun kemiklerinin yaklaşık dörtte biri ayaklarımızdadır. Ayakların kemikleri:

• Talus :  Ayağın üstündeki kemik, alt bacağın iki kemeri, tibia ve fibula ile eklem oluşturur.
• Calcaneus : Topuk kemiğini oluşturmak için talusun altında yatan ayağın en büyük kemiğidir. 
• Tarsallar: Orta kısmın düzensiz şekilli beş kemeri, ayağın kemerini oluşturur. Tarsal kemikleri küboid , naviküler ve medial, orta ve lateral tırnak formlarıdır .
• Metatarsallar: Ön ayağı oluşturan beş kemik (bir ile beş etiketli, ayak başparmağından başlayarak).
• Falanjlar (tekil: falanks) : Ayak parmaklarını oluşturan 14 kemiktir. Ayak başparmağı iki falandan oluşur ;  distal ve proksimal. Diğer ayak parmaklarında üç tane bulunur.
• Sesamoids:  Ayağın topundaki ilk metatars başının altında yatan bezelye şeklinde iki kemiktir. 

Ayak Eklemleri 

Ayaklardaki eklemler, bu kemiklerin iki veya daha fazlasının birleştiği yerde oluşur. Baş parmağı dışında, her bir parmağın aşağıdakileri içeren üç eklemi vardır:

• metatarsophalangeal eklem (MCP), ayak tabanındaki eklem
• proksimal interfalangeal eklem (PIP) , ayak parmağının ortasındaki eklem
• distal falanks eklemi (DP) ,  ayak ucuna en yakın olan eklem.

Her ayak parmağının iki eklemi vardır:

• metatarsophalangeal eklem
• interfalangeal eklem

Eklemler oluşturmak üzere birleştikleri kemiklerin yüzeyleri, hareket ettiklerinde birbirlerine karşı yumuşakça kaymalarını sağlayan bir kıkırdak tabakası ile kaplanır. Eklemler, eklemleri yağlamak için bir sıvı salgılayan sinovyum adı verilen ince bir zarla kaplı lifli bir kapsül ile çevrelenmiştir.

Ayaklardaki Kaslar

Yirmi kasları ayağa şekil, destek ve hareket kabiliyeti verir. Ayağın ana kasları:

• tibilias arka ayağın kemerini destekler
• tibilias ön ayak yukarı hareket etmesine izin verir,
• ayak bileğinin dış tarafındaki hareketi kontrol eden tibilias peroneal'i'dir.
• ekstansorlu ayak yükseltmeye yardımcı, mümkün bir adım atmaya yarar
• ayak parmaklarının stabilize edilmesine yardımcı olan fleksörler bulunur.

Ayaktaki Tendon ve Bağlar

Birçok tendon bu kasları ayağın kemerini korumak için kemikleri bir arada tutan kemiklere ve bağları bağlar. Ayağın ana tendonu baldır kasından topuğa kadar uzanan aşil tendonudur. Aşil tendonu koşmayı, zıplamayı, merdivenleri çıkmayı ve parmak uçlarında durmayı mümkün kılar.

Ayağın ana bağları:

• Plantar fasyası ; ayağın en uzun bağıdır. Ayağın tabanı boyunca topuktan ayak parmaklarına uzanan ligament kemeri oluşturur. Plantar fasya, gerilerek ve daraltılarak, dengelememize yardımcı olur ve yürüyüş için ayağa güç verir.
• Plantar kalkaneonaviküler ligament ; kalkaneus ve navikülere bağlanan ve talusun başını destekleyen ayak tabanının ligamentidir.
• Calcaneocuboid ligament ; kalkaneusu ve tarsal kemikleri birbirine bağlayan ve plantar fasyasının ayak kemerini desteklemesine yardımcı olan ligamenttir.

Ayak Ne İşe Yarar

Ayaklarımız, özellikle çalışan insanlar için 10 saat dolayında ayakkabı içinde geri kalan zamanda da çoraplarla kapalı kalan organımızdır. Gün içinde ayakkabılar içinde vücut ağırlığını taşıyan ayaklarımız ayrıca bir çok harekette bize yardımcı olurlar. Ayak  sürekli basınca marz kaldığı için özen gösterilmesi gereken organlardır. Gün boyu kapalı kalmasından dolayı bir çok hastalığa maruz kalabilir. Özellikle terlemeyle birlikte bir çok mantar ve enfeksiyona oldukça açıktır. Ayrıca ayaklarımızda ölü deri oluşumu çok hızlıdır. Ayağın bu zorlu ortamından dolayı, bakımlı ayaklara sahip olmak için 2-3 ayda bir ayak peelingi yapmak oldukça gereklidir.


Ayaklarınızın öneminin farkında varılması önemlidir. Bundan kaynaklı ayak bakımını ele aldığımız Ayak Bakımı başlıklı yazımıza bakabilirsiniz. Soru ve görüşlerinizi yorumlar kısmından bize ulaştırabilirsiniz.